Bà Asma, vợ tổng thống Assad, từng được người dân Syria gọi là "bông hồng sa mạc", đã trải qua nhiều sóng gió và phải sống lưu vong sau khi chồng bị lật đổ.

Hayat Tahrir al-Sham (HTS), nhóm phiến quân mạnh nhất Syria, cùng các lực lượng đồng minh ngày 8/12 kiểm soát thủ đô Damascus, lật đổ chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad chỉ sau 11 ngày phát động chiến dịch tấn công quy mô lớn ở Aleppo.

Sau khi HTS tiến vào Damascus, ông Assad, 59 tuổi, đã quyết định ra nước ngoài lưu vong. Ông và các thành viên gia đình đã đến Moskva, được Nga cho phép, trong đó có vợ ông là Asma al-Assad, 49 tuổi, người từng được coi là biểu tượng cho giải phóng phụ nữ ở Syria.

Asma al-Assad trong một sự kiện hồi năm 2005. Ảnh: AFP

Bà Asma sinh năm 1975, trưởng thành tại khu phố trung lưu ở quận Ealing, phía tây London. Bố bà là một bác sĩ tim mạch, mẹ là một nhà ngoại giao làm việc tại đại sứ quán Syria ở Anh.

Năm 1994, Asma, cô sinh viên ngành khoa học máy tính, lần đầu gặp ông Assad khi đó là bác sĩ nhãn khoa trẻ tuổi, cũng là một người bạn của gia đình. Đây cũng là năm anh trai ông Assad, người được kỳ vọng sẽ kế nhiệm chức tổng thống của bố, qua đời do tai nạn ôtô, khiến ông Assad phải tức tốc về Syria.

Sau khi tốt nghiệp, bà Asma làm việc ba năm trong ngành tài chính cho các công ty công nghệ sinh học và dược phẩm, nhà báo Andrew Tabler, người từng là đồng nghiệp của bà, nói. Tabler cho hay các nhân viên trong công ty không hay biết Asma đang hẹn hò với con trai của tổng thống Syria lúc đó là Hafez al-Assad.

Bà Asma gặp lại Bashar al-Assad khi đi nghỉ cùng gia đình ở Syria. Tháng 6/2000, tổng thống Hafez qua đời, ông Assad được bầu làm tân tổng thống, rồi kết hôn với Asma vào tháng 12 năm đó.

Khi trở thành đệ nhất phu nhất Syria,Go88 vin App tại bà Asma đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hình ảnh chồng như một nhà cải cách ôn hòa. Bà từng nhận được nhiều tình cảm của công chúng khi tuyên bố muốn cải thiện cuộc sống của phụ nữ và trẻ em Syria, khuyến khích thanh niên thúc đẩy quyền công dân.

Hai vợ chồng nhà Assad ban đầu thể hiện là các nhà cải cách của Syria. Tạp chí Vogue từng đăng ảnh chân dung bà Asma vào tháng 3/2011, ca ngợi bà là "đóa hồng sa mạc" và "tươi mới, quyến rũ nhất trong các đệ nhất phu nhân".

Đệ nhất phu nhân Syria Asma al-Assad tham dự một sự kiện ở thủ đô Damascus năm 2021. Ảnh: Reuters

Nhưng kể từ khi nội chiến Syria nổ ra chỉ vài tháng sau do phong trào "Mùa xuân Arab" lan rộng khắp Trung Đông, bà Asma đã ủng hộ mạnh mẽ các chính sách cứng rắn của chồng và nhiều người bắt đầu hoài nghi về khối tài sản khổng lồ của hai vợ chồng khi quốc gia ngày càng kiệt quệ.

Giới quan sát chỉ ra bộ sưu tập giày, túi xách đắt tiền của bà Asma ngày càng lớn, chưa kể số quần áo hàng hiệu. Bài phỏng vấn ca ngợi bà của Vogue đã bị gỡ sau vài tuần ông Assad ra lệnh đàn áp những người biểu tình, châm ngòi cho nội chiến bùng nổ ở Syria.

Wikileaks năm 2012 công bố các email riêng tư của bà Asma, cho thấy đệ nhất phu nhân Syria đã chi 350.000 USD cho 130 món đồ xa xỉ một năm trước khi nội chiến bùng phát. Bà bị Liên minh châu Âu (EU) áp lệnh trừng phạt vào cùng năm, nhưng bị cáo buộc vẫn tiếp tục mua sắm đồ xa xỉ bất chấp tình hình bạo lực ở Syria.

Một email cho thấy bà từng mua một đôi giày pha lê 7.000 USD và chuyển hàng đến Dubai để tránh lệnh trừng phạt. Trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình Nga năm 2016, bà Asma tuyên bố đã từ chối những lời đề nghị nhận tiền để rời khỏi Syria.

Tổng thống Syria Bashar al-Assad (phải) phát biểu bên cạnh đệ nhất phu nhân Asma tại thủ đô Damascus, năm 2016. Ảnh: AFP

Năm 2018, Văn phòng Tổng thống Syria cho biết bà Asma được chẩn đoán mắc ung thư vú và phải truyền thuốc để điều trị khối u ác tính. Một năm sau, bà thông báo đã hoàn toàn chiến thắng căn bệnh ung thư.

"Hành trình của tôi đã kết thúc cùng với mọi đau đớn và khổ sở", bà cho biết trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình tháng 8/2019. "Cảm ơn Thượng đế, mọi chuyện đã qua".

Năm 2023, bà cùng ông Assad thăm Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), đánh dấu chuyến công du chính thức đầu tiên cùng chồng kể từ năm 2011. Đệ nhất phu nhân Syria đã gặp bà Fatima bint Mubarak, mẹ của Tổng thống UAE, dấu hiệu cho thấy vai trò ngày càng tăng của bà trong các vấn đề đối ngoại.

Nhưng hồi tháng 5, các quan chức Syria thông báo bà Asma tiếp tục bị chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu, buộc bà phải tạm thời rút lui khỏi đời sống công chúng, gần 5 năm sau khi khỏi bệnh ung thư vú.

Chiến dịch tấn công bất ngờ của phe nổi dậy đã khiến chính phủ của ông Assad sụp đổ và bà Asma phải bắt đầu cuộc đời lưu vong. Một số người cho rằng bà Asma có hộ chiếu Anh và có thể trở lại ngôi biệt thự trị giá một triệu bảng của cha mẹ ở Acton, phía tây London, nơi bà đã lớn lên.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Anh David Lammy đã bác bỏ khả năng này, khẳng định Asma Assad là "cá nhân bị trừng phạt" và sẽ "không được chào đón ở Anh". Hiện chưa rõ Anh có thu hồi quốc tịch của cựu đệ nhất phu nhân Syria lưu vong hay không.

Đức Trung (Theo Australian, Guardian, Al Watan, Syrian Times)